ایران میں یونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثہ مقامات کی فہرست

آزاد دائرۃ المعارف، ویکیپیڈیا سے
Flag of UNESCO.svg
Flag of Iran.svg
اطلاعات
ملکایران
تاریخ ثبت۱۶ نوامبر ۱۹۷۲
آثار ثبت شده۲۶ اثر
(۲۴ اثر فرهنگی و ۲ اثر طبیعی)
آزمایشی لسٹ۵۶ اثر
ویب سائیٹIran

ایران میں یونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثے میں 26 تاریخی ثقافتی اور قدرتی مقامات شامل ہیں جو یونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثے میں رجسٹرڈ ہیں۔ اس فہرست میں ثقافتی ورثے کی 24 اشیاء اور قدرتی ورثے کے 2 کام شامل ہیں۔

یونیسکو عالمی ورثہ ایک بین الاقوامی معاہدے کا نام ہے جسے 16 نومبر 1972 کو یونیسکو کی جنرل کانفرنس نے منظور کیا تھا۔ اس کا موضوع انسانوں کی تاریخی ، قدرتی اور ثقافتی یادگاروں کا تحفظ ہے جو کہ عالمی اہمیت کے حامل ہیں اور زمین پر موجود تمام انسانوں سے تعلق رکھتے ہیں ، قطع نظر نسل ، مذہب اور قومیت کے۔ کنونشن کے تحت یونیسکو کے رکن ممالک اپنے ملک کو تاریخی ، قدرتی اور ثقافتی یادگاروں کے لیے عالمی ثقافتی ورثہ کے طور پر نامزد کر سکتے ہیں۔ رجسٹریشن کے بعد ان کاموں کا تحفظ ، جبکہ متعلقہ ملک کی خودمختاری کے اندر رہ کر ، تمام رکن ممالک کی ذمہ داری ہوگی۔ یونیسکو عالمی ثقافتی ورثہ سائٹس جنگلات ، پہاڑوں ، تالابوں ، صحراؤں ، مقبروں ، عمارتوں ، کمپلیکسوں یا شہروں جیسی سائٹیں ہیں۔ [1]

ایران نے بدھ 26 فروری 1975 کو یونیسکو کی جنرل کانفرنس کی توثیق کے تین سال بعد یونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثہ کنونشن میں شمولیت اختیار کی۔ [2]

ایران میںیونیسکو کے عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں شامل ہونے والی پہلی جگہیں چغازنبیل، تخت جمشید اور نقش جہان میدان ہیں۔

اس سال سے ، تقریبا 24 سالوں تک ، دنیا کے اندراج کے لیے کوئی ریکارڈ درج نہیں کیا گیا ، اور دو دہائیوں سے زیادہ کے بعد ، تخت سلیمان ، بام قلعہ کمپلیکس ، اور پسر گڑھ کمپلیکس کو یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں درج کیا گیا۔ ایران کے اہم کاموں کو رجسٹر کرنے کا عمل اگلے سالوں میں جاری رہا اور یونسکو میں گونباد سولٹانیہ اور بسٹن کو ایران کے ساتویں اور آٹھویں کام کے طور پر رجسٹر کیا گیا۔ [3][4]

ایران کے ارمینی خانقاہی کاموں کا مجموعہ ، بشمول سینٹ تھڈیوس ، سینٹ اسٹیفن ، زور زور اور چرچ آف دی شیفرڈ ، اور ششٹر کے پانی کے ڈھانچے ایران کے نویں اور دسویں رجسٹرڈ کام ہیں جن میں اندراج کیا جانا ہے۔ دنیا کی فہرست. اس عمل کے بعد ، ایران عالمی فہرست میں دو کاموں کو رجسٹر کرنے میں کامیاب رہا۔ تبریز بازار اور شیخ صفی الدین اردبیلی کا مقبرہ اپنی تعمیراتی اور تاریخی خصوصیات کی وجہ سے عالمی یادداشت میں شامل تھا۔

ایرانی باغات کے ایک مجموعہ کی رجسٹریشن کے ساتھ جس میں 9 باغات بشمول پاسارگاد ، ارم باغ ، چہل ستون ، فین باغ، عباس آباد ، شہزادہ باغ ، اکبریہ ، دولت آباد اور پہلوان پور ، اصفہان گرینڈ مسجد اور قابوس گنبد ٹاور اور گلستان محل یونیسکو میں تاریخی اور ثقافتی کمپلیکس ، ایرانی یادگاروں کی تعداد 16 تک پہنچ گئی۔


برنٹ سٹی کو 2014 میں یونیسکو کے ساتھ رجسٹر کیا گیا تھا ، اور اگلے سال میامند گاؤں کا ثقافتی منظر اور سوسا کا قدیم مقام یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں درج تھا۔

2016 میں ، ایران نے دو قیمتی کاموں کو یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں درج کرنے میں کامیابی حاصل کی ، دشت لوط کے پہلے کیس میں ، جو کرمان ، جنوبی خراسان اور سیستان اور بلوچستان کے صوبوں میں واقع ہے۔ لوٹ یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں ایران کا اکیسواں قومی رجسٹرڈ کام ہے۔ رواں سال یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ کی فہرست میں شامل ہونے والا ایران کا دوسرا کیس گیارہ آبی ذخیروں کا مجموعہ تھا جو کہ دنیا کے سب سے قدیم اور عجیب و غریب پانی کی فراہمی کا نظام ہے اور ایرانی فن تعمیر اور انجینئرنگ کا شاہکار ہے۔

یزد کے تاریخی شہر کی رجسٹریشن کے ساتھ ، فارس کے علاقے کا ساسانی آثار قدیمہ ، ہیرکانی جنگلات ، ایران کی قومی ریلوے اور ہورامان کے دیہات 1400 تک ایران 26 ٹھوس ثقافتی ، تاریخی اور قدرتی کاموں کے ساتھ نویں نمبر پر ہے۔ یونیسکو کی عالمی فہرست [5]

رجسٹرڈ مقامات کے علاوہ ، نقشِ رستم ، نقشِ رجب ، تغبستان ، داماوند ، مسولہ کا تاریخی شہر ، الموت ثقافتی منظر نامہ ، گولستان نیشنل پارک ، اراسباران پروٹیکٹڈ ایریا ، سبلان ماؤنٹین ، ہیگمطنیہ ، کبود مسجد اور 3 یونیسکو کے عالمی ورثے کے لیے بھی تجویز کیے گئے ہیں۔ [6]

مشمولات[ترمیم]

World Heritage logo.png
  میراث فرهنگی یونسکو:
  میراث طبیعی یونسکو:

یونیسکو کی عالمی ثقافتی ورثہ سائٹ کے لحاظ سے :

# تصویر نام مکان

(استان‌های ایران)
تاریخ ثبت شماره ثبت

(معیارها)
توضیحات منا.
۱ Choqa Zanbil 2.jpg چغازنبیل خوزستان ۱۹۷۹ ۱۱۳

iii, iv
چغازنبیل نیایشگاهی باستانی است که در زمان ایلامی‌ها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر دوراونتش است. [7]
۲ Persian ccity.jpg تخت جمشید فارس ۱۹۷۹ ۱۱۴

i, iii, vi
تخت جمشید یا پارسه که در شهرستان مرودشت در شمال استان فارس واقع است، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است. در این شهر باستانی، مجموعه کاخ‌هایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است. [8]
۳ Naghshe Jahan.jpg میدان نقش جهان اصفهان ۱۹۷۹ ۱۱۵

i, v، vi
میدان نقش جهان میدان بزرگ مستطیل شکلی در شهر اصفهان ایران است که به‌وسیلهٔ بناهایی از دورهٔ صفوی محصور شده‌است. میدان نقش جهان به شکل امروزین در دوره سلطنت شاه عباس صفوی پایه‌گذاری شده‌است. بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. [9]
۴ Takhte Soleiman.jpg تخت سلیمان آذربایجان غربی ۲۰۰۳ ۱۰۷۷

i, ii, iii, iv, vi
این اثر در نزدیکی روستای تخت سلیمان در تکاب قرار دارد و مجموعه‌ای از بناهای تاریخی هستند که در اطراف دریاچه‌ای طبیعی ساخته شده‌است. آثار بناهای دوره‌های اشکانیان و ساسانی و ایلخانان در این محل یافت شده‌است. مهم‌ترین آثار بجا مانده آن آتشکده و تالارهای دوره ساسانی است. [10]
۵ BAM IR2726.JPG ارگ بم کرمان ۲۰۰۴ ۱۲۰۸

ii, iii, iv, v
ارگ بم در گوشه شمال شرقی و چسبیده به شهر بم در استان کرمان و در مجاورت جادهٔ ابریشم قرار دارد و بنا به روایات متعدد، مربوط به دوران اشکانی یا هخامنشی است. تا اواخر دوره قاجار، ارگ بم همچنان مسکونی بوده‌است. این بنایی مشهور تاریخی در زمین‌لرزه بم، به شدت ۶٫۶ ریشتر که در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم را لرزاند. ویران شد. [11]
۶ Tomb of Cyrus the Great (cropped 4-3).jpg پاسارگاد فارس ۲۰۰۴ ۱۱۰۶

i, ii, iii, iv
مجموعه‌ای از آثار باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشیان است. این مجموعه دربرگیرندهٔ سازه‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ سلطنتی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است. [12]
۷ Soltanieh in Zanjan in 2019 by Mardetanha (39).jpg گنبد سلطانیه زنجان ۲۰۰۵ ۱۱۸۸

ii, iii, iv
گنبد سلطانیه مقبرهٔ محمد خدابنده الجایتو است که در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به‌شمار می‌رود. این بنا از حیث معماری و تزیین و بزرگی در دنیا مشهور است. رنگ گنبد آبی است. بر روی این اضلاع گنبد بلندی قرار گرفته که ارتفاع آن را ۱۲۰ گز نوشته‌اند. [13]
۸ Darius I the Great's inscription.jpg سنگ‌نبشته بیستون کرمانشاه ۲۰۰۶ ۱۲۲۲

ii, iii
سنگ‌نبشته بیستون بزرگترین سنگ‌نبشتهٔ جهان، نخستین متن شناخته شدهٔ ایرانی و از آثار دودمان هخامنشیان (۵۲۰ پ. م) واقع در شهرستان هرسین در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است. سنگ‌نبشته بیستون یکی از مهم‌ترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم‌ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد. [14]
۹ Dzor Dzor church.jpg مجموعه‌آثار رهبانی ارامنه ایران آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی
۲۰۰۸ ۱۲۶۲

ii, iii, vi
مجموعه سه کلیسای ارمنی (قره کلیسا، کلیسای استفانوس مقدس و کلیسای زور زور) است. این کلیساها در دوره زمانی میان سده‌های هفتم تا چهاردهم میلادی بنیادگذاری شده و با گذشت زمان چندین بار بازسازی شده‌اند. [15]
۱۰ Shushtar Abshar.JPG سازه‌های آبی شوشتر خوزستان ۲۰۰۹ ۱۳۱۵

i, ii, v
سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده‌است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است. [16]
۱۱ Beautiful architecture tabriz bazaar - Colorful.jpg مجموعه تاریخی بازار تبریز آذربایجان شرقی ۲۰۱۰ ۱۳۴۶

ii, iii, iv
بازار تبریز بزرگ‌ترین و از مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و قارهٔ آسیا به‌شمار می‌رود. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است. این بازار از بازارچه‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته‌است. [17]
۱۲ 6مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی.jpg آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی اردبیل ۲۰۱۰ ۱۳۴۵

i, ii, iv
مجموعه بقعه شیخ صفی الدین به نام عارف نامدار شیخ صفی الدین اردبیل جد پادشاهان صفوی، در سال ۷۳۵ ه‍.ق به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد. در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد. یکی از موارد منحصر به فرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است. [18]
۱۳ باغ شاهزاده ماهان در صوبہ کرمان باغ ایرانی مازندران

اصفهان

خراسان جنوبی

کرمان

فارس

یزد
۲۰۱۱ ۱۳۷۲

i, ii, iii, iv, vi
باغ ایرانی به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد. باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماری این باغ‌ها دانسته‌اند. ارم، چهل‌ستون، فین، عباس‌آباد، باغ شازده، دولت‌آباد، پهلوان‌پور، اکبریه به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیدند. [19]
۱۴ مسجد جامع اصفهان که به مسجد جامع عتیق و مسجد جمعه اصفهان هم معروف است. مسجد جامع اصفهان اصفهان ۲۰۱۲ ۱۳۹۷

i, ii, iv
این مسجد از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای مذهبی ایران است که شامل قسمت‌های مختلفی از قبیل گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک، ضمن چهار ایوانی شبستان‌ها، مدرسه مظفری محراب الجایتو که هر یک نمایانگر سیر هنر معماری اسلامی در دوره‌ای خاص هستند. سبک معماری مسجد شیوه رازی است. این بنا منعکس‌کننده هنر بیزانس و کلاسیک در قالب یک بنای سنتی و اسلامی است. [20]
۱۵ گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است برج گنبد قابوس گلستان ۲۰۱۲ ۱۳۹۸

i, ii, iv
گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده ۴ هجری با سبک معماری شیوه رازی و بلندترین برج تمام آجری جهان است که در زمان قابوس بن وشمگیر و در شهر هیرکانی که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده، بنا گردیده‌است. [21]
۱۶ نمایی از تالار اصلی عمارت بادگیر در کاخ گلستان کاخ گلستان تهران ۲۰۱۳ ۱۴۲۲

iii,iv
بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند و بخشی از ارگ سلطنتی تاریخی بوده‌است. ساخت آن به زمان شاه طهماسب یکم بازمی‌گردد، و بخش‌های اصلی آن در درون حصار قدیمی تهران احداث شد و در دورهٔ قاجار گسترش فراوانی یافت و محل سکونت شاهان قاجار بود. [22]
۱۷ C20R0997.jpg شهر سوخته سیستان و بلوچستان ۲۰۱۴ ۱۴۵۶

ii,iv
بقایای شهری باستانی است که قدمتی ۶۰۰۰ ساله دارد و با عصر برنز تمدن جیرفت مقارن است. این شهر ۲۸۰ هکتار وسعت داشته و دارای ۵ بخش اساسی بوده که شامل بخش مسکونی، مرکزی، صنعتی، بناهای یادمانی، و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده‌اند. [23]
۱۸ Maymand village.jpg میمند شهر بابک کرمان ۲۰۱۵ ۱۴۲۳

v
میمند روستایی صخره‌ای و دستکند با چند هزار سال قدمت است. این بنا بی‌گمان از نخستین سکونت‌گاه‌های بشری در ایران به‌شمار می‌رود. روستای میمند روی هم رفته دارای ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق می‌باشد. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آن‌ها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود. [24]
۱۹ The Apadana, a large hypostyle room of 36 columns in the Palace of Darius, Susa, capital of Elam and of the Achaemenid Empire, Iran (33862548298).jpg شوش خوزستان ۲۰۱۵ ۱۴۵۵

i,ii,iii,iv
شهر باستانی شوش یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته شده جهان است. طبق اسناد باستانی شوش از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی ایران و جهان بوده‌است. شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هریک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته‌است. [25]
۲۰ قنات قصبه گناباد قنات ایرانی خراسان رضوی

خراسان جنوبی

یزد

کرمان

مرکزی

اصفهان
۲۰۱۶ ۱۵۰۶

iii,iv
بی بدیل بودن این قنات‌ها شامل فناوری‌های مرتبط با احداث آن‌ها با در نظر گرفتن ویژگی‌های منحصر به فردشان، مانند عمیق‌ترین، طولانی‌ترین، یا قدیمی‌ترین قنات ایران بوده‌است. این ۱۱ قنات شامل: قنات قصبه گناباد، قنات بلده فردوس، قنات حسن‌آباد مشیر و قنات باغ زارچ، قنات ابراهیم‌آباد اراک، قنات مزدآباد و قنات عمومی وزوان، قنات مون، قنات گوهرریز جوپار، قنات اکبرآباد بم و قنات قاسم‌آباد بم است. [26]
۲۱ Kaluts, Iran (5072510138).jpg دشت لوت خراسان جنوبی

کرمان

سیستان و بلوچستان
۲۰۱۶ ۱۵۰۵

vii,viii
این میراث نخستین اثر طبیعی ایران است. سابقهٔ تمدنی بیش از پنج هزار سال در حاشیهٔ دشت لوت و کشف حدود سه‌هزار اثر تاریخی از این منطقه در نوع خود بی‌نظیر است که از جمله این کشفیات می‌توان به درفش پنج هزارسالهٔ شهداد اشاره کرد که قدیمی‌ترین درفش جهان محسوب می‌شود. [27]
۲۲ Bafte ghadime yazd (65).JPG شهر تاریخی یزد یزد ۲۰۱۷ ۱۵۴۴

iii,v
بافت و ساخت معماری ویژهٔ منطقهٔ یزد از بارزترین نمونه‌های معماری خاص اقلیم‌های گرم و خشک در جهان است. در مرکز هر محله معمولاً حمام، بازارچه، آب انبار، مسجد، حسینیه، لرد، کارگاه‌های کوچک، جوی آب قرار دارد که بسیاری از این امکانات هنوز پابرجا هستند. بادگیرها، مناره‌ها و گنبدها مشخص‌ترین جنبه ظاهری معماری شهر است. [28]
۲۳ Firozahur.jpg چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس فارس ۲۰۱۸ ۱۵۶۸

ii,iii,v
آثار به جای مانده از دوران ساسانی در شهرستان‌های فیروزآباد، کازرون و سروستان در قالب یک پرونده به ثبت رسیده‌اند. این آثار شامل شهر باستانی بیشاپور، غار شاپور، کاخ ساسانی سروستان، شهر باستانی اردشیر خوره، کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، نقش برجسته دیهیم گذاری و نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان می‌شود. [29]
۲۴ Ghaleye Rud Khan (40) 4.jpg جنگل‌های هیرکانی گلستان

مازندران

گیلان

خراسان شمالی

سمنان
۲۰۱۹ ۱۵۸۴

ix
این جنگل از منطقه پارک ملی هیرکان جمهوری آذربایجان آغاز و تا استان خراسان شمالی در ایران امتداد دارد و زیست‌بوم جنگل‌های مختلطِ پهن‌برگِ حاشیهٔ جنوبی دریای خزر و کناره شمالی البرز به مساحت [آلہ تبدیل: invalid number] (۷٪ مساحت ایران) است. [30]
۲۵ VERESK Bridge - panoramio.jpg راه‌آهن سراسری ایران گلستان

مازندران

سمنان

تهران

قم

مرکزی

لرستان

خوزستان
۲۰۲۱ ۱۵۸۵

ii,iv
مسیر راه‌آهن سراسری ایران با طول حدود ۱۴۰۰ کیلومتر، نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است و یونسکو به جهانی‌شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناها و پل‌ها و ایستگاه‌ها و تأسیسات و حتی لوکوموتیوهای تاریخی رای داد.
۲۶ Uraman 3566731.jpg منظر فرهنگی اورامانات کردستان

کرمانشاه
۲۰۲۱ ۱۶۴۷

iii,v
اورامان نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم خاص در استان‌های کردستان و کرمانشاه است. این روستاها از نظر معماری، شیوه زندگی مردم و کشاورزی، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند و با ترکیب کشاورزی در دامنه‌های پرشیب، یکپارچگی خود با طبیعت را نشان داده‌اند.


متعلقہ مضامین[ترمیم]

حوالہ جات[ترمیم]

  1. "تصویب عهدنامه‌ای بین‌المللی میراث جهانی یونسکو". 27 اوت 2016 میں اصل سے آرکائیو شدہ |archive-url= بحاجة لـ |url= (معاونت). 
  2. "پذیرش کنوانسیون". 2 اکتبر 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ |archive-url= بحاجة لـ |url= (معاونت). 
  3. "«راه‌آهن سراسری ایران» ثبت جهانی شد". ایرنا. 
  4. "«راه‌آهن سراسری ایران» ثبت جهانی شد". ایرنا. 
  5. "میراث جهانی یونسکو در ایران، پیشنهاد برای ثبت". 2 اکتبر 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ |archive-url= بحاجة لـ |url= (معاونت). 
  6. "Tchogha Zanbil". UNESCO World Heritage Centre. 14 مه 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  7. "Persepolis". UNESCO World Heritage Centre. 19 سپتامبر 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  8. "Meidan Emam, Esfahan". UNESCO World Heritage Centre. 5 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  9. "Takht-e Soleyman". UNESCO World Heritage Centre. ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۶ میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  10. "Bam and its Cultural Landscape". UNESCO World Heritage Centre. 9 مه 2015 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  11. "Pasargadae". UNESCO World Heritage Centre. 21 ژوئیه 2011 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  12. "Soltaniyeh". UNESCO World Heritage Centre. 5 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  13. "Bisotun". UNESCO World Heritage Centre. 5 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  14. "Armenian Monastic Ensembles of Iran". UNESCO World Heritage Centre. 8 مه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  15. "Shushtar Historical Hydraulic System". UNESCO World Heritage Centre. 16 اوت 2019 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  16. "Tabriz Historic Bazaar Complex". UNESCO World Heritage Centre. 1 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  17. "Sheikh Safi al-din Khānegāh and Shrine Ensemble in Ardabil". UNESCO World Heritage Centre. 22 فوریه 2012 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  18. "The Persian Garden". UNESCO World Heritage Centre. 7 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  19. "Masjed-e Jāmé of Isfahan". UNESCO World Heritage Centre. 12 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  20. "Gonbad-e Qābus". UNESCO World Heritage Centre. 5 ژوئیه 2017 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  21. "Golestan Palace". UNESCO World Heritage Centre. ۲۶ دسامبر ۲۰۱۷ میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  22. "Shahr-i Sokhta". UNESCO World Heritage Centre. 26 دسامبر 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  23. "Cultural Landscape of Maymand". UNESCO World Heritage Centre. 7 ژوئیه 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  24. "Susa". UNESCO World Heritage Centre. 8 ژوئیه 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  25. "The Persian Qanat". UNESCO World Heritage Centre. 11 آوریل 2019 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  26. "Lut Desert". UNESCO World Heritage Centre. 6 آوریل 2019 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  27. "Historic City of Yazd". UNESCO World Heritage Centre. 12 مه 2019 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  28. "Sassanid Archaeological Landscape of Fars Region". UNESCO World Heritage Centre. 12 ژوئیه 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  29. "Hyrcanian Forests". UNESCO World Heritage Centre. 9 اوت 2020 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 14 اگست 2020. 
  30. "Iran". UNESCO. 30 ژوئن 2018 میں اصل سے آرکائیو شدہ. اخذ شدہ بتاریخ 30 جون 2018. 

بیرونی ربط۔[ترمیم]