"زینون" کے نسخوں کے درمیان فرق

آزاد دائرۃ المعارف، ویکیپیڈیا سے
حذف شدہ مندرجات اضافہ شدہ مندرجات
م خودکار:تبدیلی ربط V3.3
م خودکار درستی+ترتیب+صفائی (9.7)
سطر 1: سطر 1:
{{Elementbox_header | number=54 | symbol=Xe | name=زینون | left=[[آیوڈین]] | right=[[سیزیئم]] | above=[[کرپٹون|Kr]] | below=[[ریڈون|Rn]] | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_header | number=54 | symbol=Xe | name=زینون | left=[[آیوڈین]] | right=[[سیزیئم]] | above=[[کرپٹون|Kr]] | below=[[ریڈون|Rn]] | color1=#c0ffff | color2=green}}
{{Elementbox_series | [[نبیل فارغہ|noble gases]] }}
{{Elementbox_series | [[نبیل فارغہ|noble gases]]}}
{{Elementbox_groupperiodblock | group=18 | period=5 | block=p }}
{{Elementbox_groupperiodblock | group=18 | period=5 | block=p}}
{{Elementbox_appearance_img | Xe,54| colorless }}
{{Elementbox_appearance_img | Xe,54| colorless}}
{{Elementbox_atomicmass_gpm | [[1 E-25 kg|131.293]][[فہرست عناصر|(6)]] }}
{{Elementbox_atomicmass_gpm | [[1 E-25 kg|131.293]][[فہرست عناصر|(6)]]}}
{{Elementbox_econfig | &#91;[[krypton|Kr]]&#93; 4d<sup>10</sup> 5s<sup>2</sup> 5p<sup>6</sup> }}
{{Elementbox_econfig | &#91;[[krypton|Kr]]&#93; 4d<sup>10</sup> 5s<sup>2</sup> 5p<sup>6</sup>}}
{{Elementbox_epershell | 2, 8, 18, 18, 8 }}
{{Elementbox_epershell | 2, 8, 18, 18, 8}}
{{Elementbox_section_physicalprop | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_section_physicalprop | color1=#c0ffff | color2=green}}
{{Elementbox_phase | [[فارغہ|gas]] }}
{{Elementbox_phase | [[فارغہ|gas]]}}
{{Elementbox_density_gplstp | 5.894 }}
{{Elementbox_density_gplstp | 5.894}}
{{Elementbox_meltingpoint | k=161.4 | c=-111.7 | f=-169.1 }}
{{Elementbox_meltingpoint | k=161.4 | c=-111.7 | f=-169.1}}
{{Elementbox_boilingpoint | k=165.03 | c=-108.12 | f=-162.62 }}
{{Elementbox_boilingpoint | k=165.03 | c=-108.12 | f=-162.62}}
{{Elementbox_triplepoint | k=161.405 | pa=81.6 k| comment=<ref>{{cite book | title=CRC Handbook of Chemistry and Physics | edition=85th edition | publisher=CRC Press | date=2005 | location=Boca Raton, Florida | chapter=Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements}}</ref>}}
{{Elementbox_triplepoint | k=161.405 | pa=81.6 k| comment=<ref>{{cite book | title=CRC Handbook of Chemistry and Physics | edition=85th edition | publisher=CRC Press | date=2005 | location=Boca Raton, Florida | chapter=Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements}}</ref>}}
{{Elementbox_criticalpoint | k=289.77 | mpa=5.841 }}
{{Elementbox_criticalpoint | k=289.77 | mpa=5.841}}
{{Elementbox_heatfusion_kjpmol | 2.27 }}
{{Elementbox_heatfusion_kjpmol | 2.27}}
{{Elementbox_heatvaporiz_kjpmol | 12.64 }}
{{Elementbox_heatvaporiz_kjpmol | 12.64}}
{{Elementbox_heatcapacity_jpmolkat25 | 20.786 }}
{{Elementbox_heatcapacity_jpmolkat25 | 20.786}}
{{Elementbox_vaporpressure_katpa | 83 | 92 | 103 | 117 | 137 | 165 | comment= }}
{{Elementbox_vaporpressure_katpa | 83 | 92 | 103 | 117 | 137 | 165 | comment=}}
{{Elementbox_section_atomicprop | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_section_atomicprop | color1=#c0ffff | color2=green}}
{{Elementbox_crystalstruct | cubic face centered }}
{{Elementbox_crystalstruct | cubic face centered}}
{{Elementbox_oxistates | 0, +1, +2, +4, +6, +8<br />(rarely more than 0)<br />(weakly [[ترشہ|acidic]] oxide) }}
{{Elementbox_oxistates | 0, +1, +2, +4, +6, +8<br/>(rarely more than 0)<br/>(weakly [[ترشہ|acidic]] oxide)}}
{{Elementbox_electroneg_pauling | 2.6 }}
{{Elementbox_electroneg_pauling | 2.6}}
{{Elementbox_ionizationenergies3 | 1170.4 | 2046.4 | 3099.4 }}
{{Elementbox_ionizationenergies3 | 1170.4 | 2046.4 | 3099.4}}
{{Elementbox_atomicradiuscalc_pm | [[1 E-10 m|108]] }}
{{Elementbox_atomicradiuscalc_pm | [[1 E-10 m|108]]}}
{{Elementbox_covalentradius_pm | [[1 E-10 m|130]] }}
{{Elementbox_covalentradius_pm | [[1 E-10 m|130]]}}
{{Elementbox_vanderwaalsrad_pm | [[1 E-10 m|216]] }}
{{Elementbox_vanderwaalsrad_pm | [[1 E-10 m|216]]}}
{{Elementbox_section_miscellaneous | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_section_miscellaneous | color1=#c0ffff | color2=green}}
{{Elementbox_magnetic | nonmagnetic }}
{{Elementbox_magnetic | nonmagnetic}}
{{Elementbox_thermalcond_wpmkat300k | 5.65 m}}
{{Elementbox_thermalcond_wpmkat300k | 5.65 m}}
{{Elementbox_speedofsound_mps | (liquid) 1090 }}
{{Elementbox_speedofsound_mps | (liquid) 1090}}
{{Elementbox_cas_number | 7440-63-3 }}
{{Elementbox_cas_number | 7440-63-3}}
{{Elementbox_isotopes_begin | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_isotopes_begin | color1=#c0ffff | color2=green}}
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=124 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=124 | sym=Xe
| na=0.1% | hl=1.1×10<sup>17</sup>[[سال|y]]
| na=0.1% | hl=1.1×10<sup>17</sup>[[سال|y]]
| dm=[[Double electron capture|ε ε]] | de=no data | pn=124 | ps=[[tellurium|Te]] }}
| dm=[[Double electron capture|ε ε]] | de=no data | pn=124 | ps=[[tellurium|Te]]}}
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=125 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=125 | sym=Xe
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=16.9 [[گھنٹہ|h]]
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=16.9 [[گھنٹہ|h]]
| dm=[[electron capture|ε]] | de=1.652 | pn=125 | ps=[[آیوڈین|I]] }}
| dm=[[electron capture|ε]] | de=1.652 | pn=125 | ps=[[آیوڈین|I]]}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=126 | sym=Xe | na=0.09% | n=72 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=126 | sym=Xe | na=0.09% | n=72}}
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=127 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=127 | sym=Xe
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=36.4 [[دن|d]]
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=36.4 [[دن|d]]
| dm=[[electron capture|ε]] | de=0.662 | pn=127 | ps=[[آیوڈین|I]] }}
| dm=[[electron capture|ε]] | de=0.662 | pn=127 | ps=[[آیوڈین|I]]}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=128 | sym=Xe | na=1.91% | n=74 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=128 | sym=Xe | na=1.91% | n=74}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=129 | sym=Xe | na=26.4% | n=75 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=129 | sym=Xe | na=26.4% | n=75}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=130 | sym=Xe | na=4.1% | n=76 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=130 | sym=Xe | na=4.1% | n=76}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=131 | sym=Xe | na=21.29% | n=77 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=131 | sym=Xe | na=21.29% | n=77}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=132 | sym=Xe | na=26.9% | n=78 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=132 | sym=Xe | na=26.9% | n=78}}
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=133 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=133 | sym=Xe
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=5.243 [[دن|d]]
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=5.243 [[دن|d]]
| dm=[[بیٹا تنزل|Beta<sup>-</sup>]] | de=0.427 | pn=133 | ps=[[سیزیئم|Cs]] }}
| dm=[[بیٹا تنزل|Beta<sup>-</sup>]] | de=0.427 | pn=133 | ps=[[سیزیئم|Cs]]}}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=134 | sym=Xe | na=10.4% | n=80 }}
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=134 | sym=Xe | na=10.4% | n=80}}
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=135 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=135 | sym=Xe
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=9.10 [[گھنٹہ|h]]
| na=[[synthetic radioisotope|syn]] | hl=9.10 [[گھنٹہ|h]]
سطر 55: سطر 55:
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=136 | sym=Xe
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=136 | sym=Xe
| na=8.9% | hl=2.36×10<sup>21</sup>[[سال|y]]
| na=8.9% | hl=2.36×10<sup>21</sup>[[سال|y]]
| dm=[[بیٹا تنزل|Beta<sup>-</sup>]] | de=no data | pn=136 | ps=[[بیریئم|Ba]] }}
| dm=[[بیٹا تنزل|Beta<sup>-</sup>]] | de=no data | pn=136 | ps=[[بیریئم|Ba]]}}
{{Elementbox_isotopes_end}}
{{Elementbox_isotopes_end}}
{{Elementbox_footer | color1=#c0ffff | color2=green }}
{{Elementbox_footer | color1=#c0ffff | color2=green}}

{{غیر تعامل گیسیں}}
{{غیر تعامل گیسیں}}


سطر 65: سطر 64:
ایٹمی بجلی گھر میں [[یورینیئم]] 235 کے ٹوٹنے سے 6.1 فیصد [[آیوڈین]] 135 بنتی ہے جس کی [[نصف حیات]] 6.6گھنٹے ہوتی ہے۔ اس [[آیوڈین]] کے تنزل (decay) کے نتیجے میں زینون 135 بنتی ہے جس کی ہاف لائف 9.1 گھنٹے ہوتی ہے۔ اس سے نسبتاً پائیدار [[سیزیئم]] 135 اور پھر انتہائی پائیدار [[بیریئم]] 135 بنتے ہیں۔
ایٹمی بجلی گھر میں [[یورینیئم]] 235 کے ٹوٹنے سے 6.1 فیصد [[آیوڈین]] 135 بنتی ہے جس کی [[نصف حیات]] 6.6گھنٹے ہوتی ہے۔ اس [[آیوڈین]] کے تنزل (decay) کے نتیجے میں زینون 135 بنتی ہے جس کی ہاف لائف 9.1 گھنٹے ہوتی ہے۔ اس سے نسبتاً پائیدار [[سیزیئم]] 135 اور پھر انتہائی پائیدار [[بیریئم]] 135 بنتے ہیں۔


زینون 135 کا نیوٹرون جذب کرنے کا [[کراس سیکشن]] انتہائی زیادہ ہے یعنی 2,600,000 barns۔ اس کے مقابلے میں یورینیئم 235 کا فشن کراس سیکشن صرف 550 barns ہے۔ زینون 135 کے جوہری ری ایکٹر میں جمع ہو جانے سے ری ایکٹر کی کارکردگی گر جاتی ہے کیونکہ یہ بہت سارے نیوٹرون جذب کر لیتی ہے۔ اس کا ازالہ کرنے کے لیے ری ایکٹر کی [[کیڈمیئم]] کی بنی کنٹرول روڈز (control rods) کو باہر کھینچ لیا جاتا ہے۔ ری ایکٹر میں جمع شدہ زینون 135 دو چار دنوں میں خود بخود ختم ہو جاتی ہے اور [[چین ری ایکشن]] دوبارہ شروع ہو جاتا ہے۔<br />
زینون 135 کا نیوٹرون جذب کرنے کا [[کراس سیکشن]] انتہائی زیادہ ہے یعنی 2,600,000 barns۔ اس کے مقابلے میں یورینیئم 235 کا فشن کراس سیکشن صرف 550 barns ہے۔ زینون 135 کے جوہری ری ایکٹر میں جمع ہو جانے سے ری ایکٹر کی کارکردگی گر جاتی ہے کیونکہ یہ بہت سارے نیوٹرون جذب کر لیتی ہے۔ اس کا ازالہ کرنے کے لیے ری ایکٹر کی [[کیڈمیئم]] کی بنی کنٹرول روڈز (control rods) کو باہر کھینچ لیا جاتا ہے۔ ری ایکٹر میں جمع شدہ زینون 135 دو چار دنوں میں خود بخود ختم ہو جاتی ہے اور [[چین ری ایکشن]] دوبارہ شروع ہو جاتا ہے۔<br/><ref>[http://ww.c-n-t-a.com/srs50_files/049roggenkamp.pdf]</ref>
<ref>[http://ww.c-n-t-a.com/srs50_files/049roggenkamp.pdf]</ref>
== مزید دیکھیے ==
== مزید دیکھیے ==
* [[شمصر|ہیلیئم]]
* [[شمصر|ہیلیئم]]
سطر 77: سطر 75:


== حوالہ جات ==
== حوالہ جات ==
{{حوالہ جات}}
<references/>
{{Commonscat|Xenon}}
{{زمرہ کومنز|Xenon}}


[[زمرہ:جوہری بجلی گھر]]
[[زمرہ:عناصر]]
[[زمرہ:کیمیائی عناصر]]
[[زمرہ:کیمیائی عناصر]]
[[زمرہ:نبیل فارغین]]
[[زمرہ:نبیل فارغین]]
[[زمرہ:عناصر]]
[[زمرہ:نویاتی توانائی]]
[[زمرہ:جوہری بجلی گھر]]
[[زمرہ:نویاتی طبیعیات]]
[[زمرہ:نویاتی طبیعیات]]
[[زمرہ:نویاتی توانائی]]

نسخہ بمطابق 22:38، 20 مارچ 2018ء

54 سیزیئمزینون آیوڈین
Kr

Xe

Rn
عمومی خواص
نام، عدد، علامت Xe ،54 ،زینون
کیمیائی سلسلے noble gases
گروہ، دور، خانہ 18، 5، p
اظہار colorless
جوہری کمیت 131.293(6)گ / مول
برقیہ ترتیب [Kr] 4d10 5s2 5p6
برقیے فی غلاف 2, 8, 18, 18, 8
طبیعیاتی خواص
حالت gas
کثافت (0 س 101.325 [[کلوپاسکل)
5.894 گ/ل
نقطۂ پگھلاؤ 161.4 ک
(-111.7 س، -169.1 ف)
نقطۂ ابال 165.03 ک
(-108.12 س، -162.62 ف)
تہرانقطہ 161.405 کیلون, 81.6 kPa[1]
مقام انتہاء 289.77 ک, 5.841 میگاپاسکل
حرارت ائتلاف 2.27 کلوجول/مول
حرارت تبخیر 12.64 کلوجول/مول
حرارت گنجائش (25 س) 20.786 جول/مول/کیلون
بخاری دباؤ
P / Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T / K پر 83 92 103 117 137 165
جوہری خواص
قلمی ساخت cubic face centered
تکسیدی حالتیں 0, +1, +2, +4, +6, +8
(rarely more than 0)
(weakly acidic oxide)
برقی منفیت 2.6 (پالنگ پیمانہ)
آئنسازی توانائیاں اول: 1170.4 کلوجول/مول
دوئم: 2046.4 کلوجول/مول
سوئم: 3099.4 کلوجول/مول
نصف قطر (پیمائش) 108 پیکومیٹر
ہمظرفی 130 پیکومیٹر
وانڈروال نصف قطر 216 پیکومیٹر
متفرقات
مقناطیسی ترتیب nonmagnetic
حر ایصالیت (300 ک) 5.65 m و / م / ک
رفتار آواز (liquid) 1090 م / ثانیہ
سی اے ایس عدد 7440-63-3
منتخب ہم جاء
مقالۂ رئیسہ: زینون کے ہم جاء
ہم جاء کثرت نصف حیات تنزل ا تنزل ت (ب ولٹ) تنزل پ
124Xe 0.1% 1.1×1017y ε ε no data 124Te
125Xe syn 16.9 h ε 1.652 125I
126Xe 0.09% 72 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
127Xe syn 36.4 d ε 0.662 127I
128Xe 1.91% 74 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
129Xe 26.4% 75 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
130Xe 4.1% 76 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
131Xe 21.29% 77 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
132Xe 26.9% 78 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
133Xe syn 5.243 d Beta- 0.427 133Cs
134Xe 10.4% 80 تعدیلوں کیساتھ Xe مستحکم ہے
135Xe syn 9.10 h Beta- 1.16 135Cs
136Xe 8.9% 2.36×1021y Beta- no data 136Ba
حوالہ جات


سانچہ:غیر تعامل گیسیں

زینون ایک غیر تعامل گیس(inert gas) ہے۔

ایٹمی بجلی گھر میں یورینیئم 235 کے ٹوٹنے سے 6.1 فیصد آیوڈین 135 بنتی ہے جس کی نصف حیات 6.6گھنٹے ہوتی ہے۔ اس آیوڈین کے تنزل (decay) کے نتیجے میں زینون 135 بنتی ہے جس کی ہاف لائف 9.1 گھنٹے ہوتی ہے۔ اس سے نسبتاً پائیدار سیزیئم 135 اور پھر انتہائی پائیدار بیریئم 135 بنتے ہیں۔

زینون 135 کا نیوٹرون جذب کرنے کا کراس سیکشن انتہائی زیادہ ہے یعنی 2,600,000 barns۔ اس کے مقابلے میں یورینیئم 235 کا فشن کراس سیکشن صرف 550 barns ہے۔ زینون 135 کے جوہری ری ایکٹر میں جمع ہو جانے سے ری ایکٹر کی کارکردگی گر جاتی ہے کیونکہ یہ بہت سارے نیوٹرون جذب کر لیتی ہے۔ اس کا ازالہ کرنے کے لیے ری ایکٹر کی کیڈمیئم کی بنی کنٹرول روڈز (control rods) کو باہر کھینچ لیا جاتا ہے۔ ری ایکٹر میں جمع شدہ زینون 135 دو چار دنوں میں خود بخود ختم ہو جاتی ہے اور چین ری ایکشن دوبارہ شروع ہو جاتا ہے۔
[2]

مزید دیکھیے

حوالہ جات

  1. "Section 4, Properties of the Elements and Inorganic Compounds; Melting, boiling, triple, and critical temperatures of the elements"۔ CRC Handbook of Chemistry and Physics (85th edition ایڈیشن)۔ Boca Raton, Florida: CRC Press۔ 2005 
  2. [1]