سوہن سنگھ سیتل

سوہن سنگھ سیتل 7 اگست 1909 پنجابی گائیک اور ادیب تھے، ان کا بنیادی پیشہ ڈھاڈی کلا ( ڈھڈ پنجاب کا ایک لوک ساز ہے۔ ڈھاڈی کلا یعنی ڈھڈ بجانے کا فن)۔ وہ گیت، گلپ (فکشن)اور تاریخی داستانیں بھی لکھتے تھے۔

زندگی

سوہن سنگھ سیتل کا جم 7 اگست 1909 کو گاؤں پنڈ کادیونڈ، تحصیل قصور، ضلع لاہور (پاکستان) میں ہوا۔ ان کی ماں کا نام دیال کور اور باپ کا نام سردار خوش حال سنگھ پنوں تھا۔

تعلیم

انھوں نے گاؤں کے گرنتھی سے پنجابی پڑھنی سیکھ لی ۔ سنّ1923 میں 14 سال کی عمر می قریبی گاؤں پنڈ ورن کے اسکول میں دوسری جماعت میں داخل ہو گئے اور کچھ مہینے بعد ہی ستمبر 1923میں ان کو چوتھی جماعت میں اور 1924 کو جماعتیں شروع ہونے کے وقت پانچویں جماعت میں داخلہ مل گیا۔ 1930 میں انھوں نے گورنمنٹ ہائی اسکول قصور سے دسویں فرسٹ ڈویزن میں پاس کی۔1931 میں ان کے والد خوش حال سنگھ پنوں انتقال کر گئے۔ 1933 میں پنجاب یونیورسٹی لاہور سے گیانی کاامتحان پاس کر لیا۔

ابتدائی تخلیقات

باہ تیرہ سال کی عمر سے انھوں نے شاعری لکھنا شروع کر دی۔ 1924 میں ان کی نظم پہلی بار'اکالی' اخبار میں چھپی۔ 1927 میں ان کی نظم 'قدرت رانی' کلکتہ سے چھپنے والے پرچے 'کوی' میں چھپی۔یہ نظم ان کے شعری مجموعے 'سجرے ہنجھو' میں شامل ہے۔ 1932 میں انھوں نے کچھ کہانیاں بھی لکھیں جو ایک ماہنامے میں شائع ہوتی رہیں۔ ان کی کہانیاں 'قدراں بدل گئیاں'، ' اجے دیوا بل رہا سی' اور 'جیب کٹی گئی' قابل ذکر ہیں۔

خاندان

آٹھویں جماعت میں تعلیم کے دوران 10 ستمبر 1927 کو سیتل جی کی شادی بیبی کرتار کور کے ساتھ ہوئی۔ ان کے ہاں تین بیٹے اور ایک بیٹی پیدا ہوئی۔

مزید تخلیقات

کتابیں

1	2	3	4	5	6
سیتل کرناں سیتل سنیہے سیتل ہنجھو	سیتل ہلارے سیتل ترنگاں سیتل پرسنگ	سیتل پرکاش سیتل ترانے سیتل واراں	سیتل تاگھاں سیتل ولولے سیتل چنگیاڑے	سیتل چمکاں سیتل رمزاں سیتل امنگاں	سیتل انگیارے سیتل منارے سیتل سوغاتاں

پرسنگ

دمسیش آگمن شہید گنج سنگھنیاں (لاہور) شہیدی گورو ارجن دیوَ جی بندی چھوڑ گورو ہرگوبند صاحب جی ساکہ سرہند-شہیدی چھوٹے صاحبزادے گورو نانک دیوَ جی اور نماز دولت خان ولی قندھاری ساکہ گڈی پنجہ صاحب سنگھاں نے ابدالی توں ڈھکاں چھڈوائیاں پیارے دا پیارا شہیدی گورو تیغ بہادر جی بالا پریتم (گورو گوبند سنگھ جی) شہیدی مہاں سنگھ مکتسر بندہ سنگھ دی سرہند اتے فتح جنگ سید خان شہیدی بھائی تارو سنگھ جی سیٹھ ناہرو ملّ شہیدی سبیگ سنگھ شاہباز سنگھ گورو نانک دیوَ جی دی رہیل کھنڈ یاترا

شہیدی س. ہری سنگھ نلوآ شہیدی بابا دیپ سنگھ جنگ بھنگانی-گرونی گوبند سنگھ شہیدی بندہ سنگھ وار بیبی صاحب کور شہیدی اکالی پھولا سنگھ جنگ چمکور جنگ ملتان- مظفر خان دی موت قصور فتح- کتبدین نوں جاگیر چون پنج پیارے شہیدی بھائی تارہ سنگھ 'واں' جنگ ہرگوبندپرا-چھیوینندپرا گراں نال ڈلے دا صدق بندوق پرکھنی مسے رنگھڑ دی موت چودھری نتھے دی بہادری

• وڈا گھلوگھارا
• جنگ پپلی صاحب (گھلوگھارے پچھوں)
• شہیدی بھائی بوتا سنگھ
• چھوٹا گھلوگھارا
• قصور مار کے پنڈتانی چھڈائی

|

• زین خان سرہند دی موت
• احمد شاہ دا اٹھواں حملہ
• جنگ سنگرانا صاحب (پا٭ 6)
• بدھی چند گھوڑے لیاندے
• شہیدی بھائی منی سنگھ
• شہیدی بھائی گربخش سنگھ
• شاہ زمان دا آخری حملہ
• کشمیر فتح 'سکھ راج' وچ شامل
• اچّ دا پیر (دسمیش گورو)
• جنگ للا بیگ (پا*6)
• بابر دی چکی-گورو نانک دیوَ جی
• جنگ پیندے خان (پا٭6)
• جلال آباد مار کے پنڈتانی چھڈائی
• حمزہ گوس تے گورو نانک دیوَ جی
• ندون یدھ
• رستم خاں دی انندپور 'تے چڑھائی
• حسینی تے کرپال دی موت
• بچتر سنگھ دا ہاتھی نال جنگ
• ستگور نانک پرگٹیا
• ہرگوبند صاحب پرگٹے

|

• پرسنگ بھائی جوگا سنگھ
• چونڈے دیاں سنگھنیاں دی بہادری
• شہیدی حقیقت رائے
• جنگ رام رؤنی میر منو نال
• نادر دا ہند 'تے حملہ
• ماتا سلکھنی (پا٭6)
• سجن ٹھگّ تے گورو نانک دیوَ جی
• پنگلا تے بیبی رجنی
• کھڈور دا تپا شوناتھ
• بابا آدم تے بھائی بھگتو
• اگھڑ سنگھ ہتھوں مومن خاں دی موت
• ستا بلونڈ تے لدھا اپکاری
• بھائی گرداس دے صدق دی پرکھ
• مکھن شاہ گورو لادھو رے
• ویاہ کنور نونہال سنگھ
• جنگ ہند تے چین
• حیدرآباد دی جت
• جنگ حضرو
• شہیدی س. کیول سنگھ،
• شہیدی س. اودھم سنگھ

ناول

انھوں نے کل 22 ناول لکھے ۔

1	2	3	4	5	6
ایچوگل نہر تک سننجا آہلنا، ملّ دا ماس پتونتے قاتل،	وجوگن دیوے دی لوء، بدلہ انی سندرتا	جنگ جاں امن توتاں والا کھوہ جگّ بدل گیا کالے پرچھاویں	پریت تے پیسہ دھرتی دے دیوتے پریت کہ روپ دھرتی دی بیٹی	مہارانی جنداں مہاراجا دلیپ سنگھ ہمالیا دے راکھے سرگ سویرا	سبھے ساجھیوال سدائنِ جوالامکھی۔

تاریخی مقالے

1	2	3
سکھ راج کویں بنیا، سکھ مسلاں تے سردار گھرانے،	سکھ راج تے شیرے پنجاب، سکھ راج کویں گیا، دکھیئے ماں-پتّ،	مہارانی جنداں، دلیپ سنگھ

کہانی مجموعے

1. قدراں بدل گئیاں
2. انترجامی۔

ناٹک

1. سنت لادھو رے۔

نظم

1. وہندے ہنجھو
2. سجرے ہنجھو
3. دل دریا

گیت

1. 'کیسری دپٹہ'
2. 'جدوں میں گیت لکھدا ہاں'

اوہناں کا لکھا 'کیماں ملکی' اور 'بھابی میری گتّ نہ کری' اور 'اج ساڈے اوس آؤنا' جیسے کئی گیت بہت مقبول ہوئے۔ پنجاب کے ہر معیاری کلچرل پروگرام میں ان کے گیت گائے جاتے تھے۔ 'کیماں ملکی' اتنا مقبول ہوا کہ بہت سے لوگ اس کو لوک گیت ہی سمجھتے ہیں۔

سکھ تاریخ سے متعلق تحقیقی کام

پنج جلدوں میں 'سکھ اتہاس دے سومے'

1. سری گر سوبھا کرتا سینا پتی
2. گر بلاس کرتا کٔر سنگھ
3. گر بلاس پاتشاہی چھیویں
4. بنساولیناما کرتا کیسر سنگھ (چھبر)
5. گر بلاس کرتا سکھا سنگھ

سکھ اتہاس دے سومے (دوسرا حصہ) اگست 1982 میں گرنتھ ہیں—

1. گورو نانک مہما کرتا سروپ داس بھلا۔
2. مہما پرکاش کرتا سروپ داس بھلا۔
3. پرچیاں سیوا داس اداسی۔
4. نوں گر پرنالیاں۔

سکھ اتہاس دے سومے (تیسرا حصہ) - اگست 1982، اس میں کوی سنتوکھ سنگھ کی رچنا 'نانک پرکاش' ہے۔

سکھ اتہاس دے سومے (چوتھا حصہ) - نومبر 1983، اس میں 'گر پرتاپ سورج گرنتھ' دیاں پرتھم دس راسیں ہیں۔

سکھ اتہاس دے سومے (پانچواں حصہ) - جنوری 1984، اس میں گر پرتاپ سورج گرنتھ کا باقی حصہ ہے ۔